De Sundial Table: hoe werkt een zonnewijzer tafel eigenlijk?
Dankzij de Sundial Table, een ontwerp van Umut Yamac, verhoud je je op een andere manier tot de tijd. In plaats van je telefoon of op je horloge, vertelt de stand van de zon en de bijbehorende schaduw jou hoe laat het is. Maar hoe werkt een zonnewijzer nu precies? En hoe is het mogelijk dat je de Sundial Table overal ter wereld kunt gebruiken?
De mens is altijd bezig geweest met het meten en registeren van tijd. Door de zon, de maan en de sterren te bestuderen, bepaalden mensen vroeger welk moment van de dag het was en in welke tijd van het jaar ze leefden. Dat was bijvoorbeeld handig voor de landbouw, om op de juiste tijd te kunnen zaaien en oogsten. Later, in de tijd van de oude Grieken en de Romeinen, werden hulpmiddelen uitgevonden om de tijd mee te meten. Eén van die hulpmiddelen was de zonnewijzer.
De schaduw als tijdsbepaler
In tegenstelling tot wat veel mensen denken, geeft niet de zon de tijdsaanduiding aan, maar is dit juist de schaduw. Doordat de aarde om haar as draait verandert de schaduw van een voorwerp voortdurend. Wanneer de schaduw naar het noorden wijst en de zon op de hoogste stand van de dag staat, is het exact 12.00 uur. De zon staat dan precies boven de meridiaan op de hoogste stand van de dag. Om deze reden moet de punt van een zonnewijzer naar het noorden gericht worden. Van daaruit kunnen de tijdslijnen op de plaat zo worden gerangschikt dat de schaduw de tijd aangeeft.
Elke stad heeft zijn eigen mini tijdzone
Let wel: zonnewijzers geven meestal de ware plaatselijke tijd of de zonnetijd aan en niet de kloktijd. Daar zijn drie redenen voor. Ten eerste: de mini tijdzones. Lang geleden las iedereen de tijd af aan de hand van zonnewijzers en had iedere stad en dorp zijn eigen mini tijdzone. Dus wanneer de zon op zijn hoogst stond, was het 12 uur: dat was de regel. Maar dit zorgde dus voor (minieme) tijdsverschillen tussen de verschillende dorpen, want wanneer de zon in Amersfoort op zijn hoogst stond, duurde het nog 4 minuten voordat dat in Amsterdam zo was. Door de behoefte aan snellere communicatie en groeiende handel tussen de verschillende gebieden, was in de 19e eeuw nodig om afspraken te maken over een centrale tijd (CET). Grotere gebieden kregen allemaal dezelfde tijd (tijdzones). Hierdoor kloppen zonnewijzers niet meer: Amsterdam loopt, zoals gezegd, immers 4 minuten voor op Amersfoort.
Geen zomer- of wintertijd
Dit is slechts een klein verschil. Maar het meetpunt van onze tijdzone GMT+1 (Nederland) ligt op de grens tussen Duitsland en Polen. Dus wanneer de zon op die grens op zijn hoogst staat, duurt het nog 45 minuten voordat dit bijvoorbeeld in Amersfoort zo is. Kortom: we lopen 45 minuten achter op onze tijdzone of 15 minuten voor op Engeland (waar we beter bij passen).
Een tweede reden waarom de zonnewijzer en de kloktijd verschillen: de zon zelf maakt natuurlijk geen onderscheid in zomer- of wintertijd. De zon duidt puur het zonne-uur aan. Hierdoor ontstaat er een uur tijdsverschil op de zonnewijzer gedurende de zomertijd periode.
Tot slot: de lengte van de dag varieert ook door het jaar heen, met een maximaal verschil van 15 minuten tot gevolg. Dit heeft te maken met de schuine stand van de aarde en het elliptische vlak waarmee we om de zon draaien. Wil je dus de exacte tijd aflezen aan een zonnewijzer, dan moet je met deze drie zaken rekening houden.
Maak tijd persoonlijk met de Sundial Table
Weltevree’s Sundial Table combineert een functioneel gebruiksvoorwerp, een tafel, met een zonnewijzer. Omdat je hem zelf kunt instellen, werkt deze universele zonnewijzer overal ter wereld. Hoe?
1. Zoek de breedte van je locatie op en stel de wijzer in.
2. Markeer vervolgens de voor jou relevante ring (afhankelijk van de breedtegraad van waar je je bevindt) met de pinnen en richt te wijzer naar het zuiden.
3. Klaar!
Naast dat je de tijd kunt aflezen met de Sundial Table (met de grijze pinnen), kun je deze zonnewijzer ook personaliseren door de voor jou belangrijke momenten aan te geven (met de gele pinnen). Als de schaduw een bepaald pinnetje raakt, kan dat bijvoorbeeld voor jou betekenen dat het tijd is om een koffiepauze te nemen of een speelkwartier in te lassen met de kinderen. De pinnen zijn zo ontworpen dat ze in een handomdraai in- en uitgehaald kunnen worden. Easy does it!
Wil je de tijd nauwkeurig af leren lezen? Neem dan eens een kijkje hier voor extra uitleg.
Ook functioneel als het bewolkt is
Met de Sundial Table wilde ontwerper Umut Yamac een designstuk afleveren dat de interactie aangaat met zijn omgeving. En dat doet de outdoortafel annex zonnewijzer zeker: hij wordt geactiveerd door de zon. Zo wordt het een minder statisch object. Net dat vindt Yamac interessant. En wat als het bewolkt is en de zon zich niet zo vaak laat zien – zoals we toch wel gewend zijn in Nederland? Dan gaat de zonnewijzer in slaapstand en kun je de Sundial Table gebruiken als handig outdoortafeltje. Wat Yamac betreft ligt de nadruk bij de Sundial Table sowieso al niet op ‘tijdsbepaling’, daar hebben we immers nu onze telefoons en horloges voor. Hij hoopt dat dit bijzondere object jou de kans geeft om je te verbinden met momenten die voor jou belangrijk of zinvol zijn. En dat het je inspireert om meer in het moment te leven. Klinkt goed, toch?
Wil je meer lezen over de Sundial Table en de gedachtegang van ontwerper Umut Yamac achter dit bijzondere gebruiksobject? Lees hier dan zeker het interview dat we met hem hadden.
Foto’s: Casper Boot / Tuinbroekies
SUNDIAL TABLE
€245.00
Ervaar tijd op een voor jou betekenisvolle manier met de Weltevree Sundial Table. Met de Sundial Table wil designer Umut Yamac een ontwerp neerzetten dat reageert op de omgeving. Deze unieke combinatie tussen een koffietafel en een zonnewijzer komt tot leven door zonlicht. Zo brengt de Sundial Table je in contact met je omgeving waar je ook bent. Je kunt de tafel personaliseren door de pin op een voor jou belangrijk moment te zetten, bijvoorbeeld je koffiepauze of het moment dat je partner thuiskomt van werk. Doordat de stand van de schaduw je vertelt hoe laat het is, leef je minder bij de tijd en meer in het moment. En dat in overeenkomst met ons natuurlijke ritme: het ritme van de zon. Omdat de Sundial Table reageert op zonlicht, is hij universeel en werkt hij overal ter wereld. De tafel is beschikbaar in Sand Yellow en Pebble Gray. Ontdek meer over de werking van de Sundial Table in deze story.